*CAMPEREM PRZEZ POMORZE - 53°32′25″N 16°02′58″E ŚCIŚLE TAJNE

53°32′25″N 16°02′58″E 

 

W tytule posta tylko współrzędne geograficzne? Tak, bo to jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Pomorzu Zachodnim. Miejsce o którym krąży wiele legend. Wielu mężczyzn miało kiedyś okazję (nie koniecznie dobrowolnie) zobaczyć to miejsce od środka, dotknąć go, być tam dłużej lub krócej, doświadczyć go. Są tacy którzy i dziś mają żywy kontakt z tym miejscem ale teraz to już tylko na własne życzenie jako element składowy ich życiowej drogi. Dla indywidualnego podróżnika, turysty, vanlifera czy innego powsinogi przekroczenie bram tego miejsca jest praktycznie niemożliwe. Istnieją jednak pewne szanse ale o tym na końcu. Również brak aktualnych materiałów fotograficznych czy filmowych. Dlatego posiłkuję się tu fotkami innych autorów a uzupełniam je zdjęciami historycznymi.

Historia zaczyna się w 1933 roku. Jeszcze przed zwycięskimi wyborami 

 

Adolf Hitler i jego kompani zdali sobie sprawę z konieczności zapewnienia NSDAP i tym samym też niemieckiemu narodowi przywódczych kadr. Już rok później w trzech miejscach rozpoczęto budowę ośrodków szkoleniowych, które stanowić miały kuźnię kierowniczej kadry NSDAP. Dzięki ogromnym środkom finansowym pochodzącym z kasy Niemieckiego Frontu Pracy - Deutsche Arbeits Front, tempo prac budowlanych we wszystkich centrach było imponujące. W nawiązaniu do tradycji rycerzy krzyżowych w 1935 r. nadano im nazwę Ordensburg. Ich otwarcie nastąpiło w kwietniu 1936 r. Ośrodki zostały formalnie podporządkowane szefowi organizacji partyjnej (Reichsorganisationsleiter der NSDAP) i Niemieckiego Frontu Pracy, Robertowi Leyowi. 

Zlokalizowano je na granicy belgijskiej w Vogelsang Eifel, 

 

w Krössinsee in Hintenpommern

 

 oraz w Sonthofen w bawarskim Allgäu.

 

Te Zakonne Twierdze wpisywały się w system szkolenia kadr SS, SA, NSDAP, DAF. Oprócz Ordensburg były to jeszcze Adolf Hitler Schule, SS-Junkerschule, NAPOLA - Nationalpolitische Erziehungsanstalten. Wszystkie one miały kształtować narodowo-socjalistycznego duch młodzieży niemieckiej, chłopców i dziewcząt. Nas interesuje jednak ten drugi wymieniony Ordensburg Krössinsee. Od 1945 roku znajduje się w granicach Polski. Położony na Pojezierzu Drawskim około 4,1 km od Złocieńca. Zwyczajowo miejsce nazywa się Budowo choć oficjalnie Budów. 

 To tu nad pięknym, głębokim i bardzo zimnym jeziorem Krosino - Krössinsee wybudowano Zamek Zakonny. Twierdzę z pawilonami mieszkalnymi dla kadr i kadetów SS, amfiteatrem, halą sportową, stadionem sportowym o podgrzewanej murawie, boiskami, strzelnicą, budynkami dydaktycznymi, kantynami, kasynami szpitalem, olbrzymim placem parad, ciepłownią a nawet świątynią poświęconą puczystom z NSDAP z 1928 roku. To olbrzymi kompleks dydaktyczny szkolący SS-manów i funkjcjonariuszy NS. Jego budową i działalnością interesował się bardzo sam Adolf Hitler. Odwiedził  Krössinsee 1936 roku. Wielkie zainteresowanie obiektem oraz stosowanymi tam metodami wykazał wizytujący w 1937 roku obiekt Książę Edward VIII Windsor - ex król Wielkiej Brytanii 

 

 

 

 

To okryte tajemnicą miejsce, miejsce szkolenia esesmańskich oprawców jest zajęte od 1945 roku przez wojsko. Dziwnym trafem nawet przed żołnierzami tu stacjonującymi ukrywano prawdziwe przeznaczenie obiektu. Nawiasem mówiąc do dziś żyją pseudo historycy wybielający historię Budowa. Sprzyja temu wiele legend (np. o Ewie Braun) ale też i wiele faktów np. o podgrzewanych murawach stadionu i boisk. W latach 50-XXw. służył w Budowie w wojsku mój śp. ojciec i to od niego po raz pierwszy dowiedziałem się jakoby to Niemcy stworzyli tam Ośrodek Przygotowań Olimpijskich. Nawet domki zajęte obecnie przez żołnierzy nazwano "olimpijkami". Ja sam miałem przyjemność zobaczyć Budowo od środka podczas wakacji w latach 70-tych XX w. Byłem tam wtedy na obozie wojskowym i muszę przyznać że wrażenia były niesamowite. Fakt faktem przeszłość obiektu do chlubnych nie należy. To w takich miejscach uczono o wyższości rasowej, o Endlösung der Judenfrage i metodach ich realizacji. Do końca nie jest jasna rola Ordensburg Krössinsee w intensywnie realizowanym programie  Lebensborn. Wszak gromadzono tu kwiat jurnej,męskiej, aryjskiej młodzieży niemieckiej. W pobliskim Falkenbergu / Złocieńcu był zaś nowoczesny szpital z oddziałem położniczym.

Zwiedzenie twierdzy z marszu jest praktycznie niemożliwe. Jedyna możliwość to koniec lipca / początek sierpnia (warto sprawdzić)  gdy odbywa się święto pułkowe. Wówczas to dowódca zezwala na grupowe zwiedzanie obiektu. Generalnie warto być w kontakcie z dowódcą garnizonu. Może gdy trafimy na jego dobry humor to i poza tym okresem umożliwi nam zwiedzenie.

W okolicy znajduje się też szereg szlaków turystyczny jako że okolica piękna, bogata w lasy i jeziora. Istny raj dla wędkarzy i grzybiarzy. 

Szlak czerwony – "Szlak Drawy" - 60,7 km, okrężny

Złocieniec –  Bobrowo –  Stare Kaleńsko –  j. Kaleńskie –  Żelisławie –  Siemczyno –  Piaseczno –  Rzepowo –  Warniłęg –  Grabinek –  Bolegorzyn –  Nowe Worowo –  Stare Worowo –  Cieszyno –  Złocieniec

Trasa przeznaczona dla doświadczonych rowerzystów, ze względu na długość i dość duże podjazdy. Szlak prowadzi przez wyjątkowo urozmaicony, polodowcowy obszar pełen wzniesień, rozdzielonych różnorodnymi formami obniżeń terenu i przebiega w pobliżu 10 jezior. 

 

Warto zobaczyć:

Drawa, Pałac w Bobrowie, Żelisławski Zapiecek, kościół w Piasecznie , spichlerz w Piasecznie, kościół  w Rzepowie, Muzeum PGR  w Bolegorzynie, Galeria Sztuki w Warniłęgu, wiatrak w Nowym
Worowie , pałac i kościół  w Cieszynie , pałac w Siemczynie

 

       Szlak czerwony - "Wokół Jeziora Lubie" - 50 km, okrężny

Drawsko Pomorskie – Gudowo – Linowno – Lubieszewo – Zatonie – Sienica – Karwice – Dzikowo – Mielenko Drawskie –  Drawsko Pomorskie

Trasa prowadzi  w pewnym oddaleniu od linii brzegowej wokół jeziora Lubie i trzykrotnie przecina nurt rzeki Drawy. Przebiega wszystkimi typami nawierzchni: od asfaltu po szutry i grząskie piachy. Na wielu odcinkach przebiega wspólnie ze szlakami pieszymi: niebieskim (szlak I Warszawskiej Brygady Kawalerii) i zielonym (szlak Jezior Drawskich) oraz ścieżką przyrodniczą Dzikowo - Karwice

 

Warto zobaczyć:

Drawsko Pomorskie (kościół pw. Zmartwychwstania P.N.J.Ch .,  magazyn solny, fragmenty murów obronnych , kościół pw. św. Pawła Apostoła, pomnik czołgów przy Szkole Podstawowej), budynek Starostwa Powiatowego, jezioro Lubie, kościół p.w. św. Barbary w Gudowie , grodzisko w Gudowie , kościół p.w. Świętego Kazimierza w Lubieszewie, Młodzieżowy Ośrodek Zdrowego Życia "Zatonie" nad jeziorem Lubie , pałac w Karwicach , leśniczówka w Dzikowie , ścieżka przyrodnicza "Dzikowo - Karwice", pałac w Mielenku Drawskim, kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Mielenku Drawskim

 

       Szlak niebieski - "Wzgórza Moreny Czołowej" - 58 km, okrężny

Drawsko Pomorskie – Małe Jankowo – Ustok – Gajewko – Zagozd – Olchowice – Nętno –
Łabędzie – Tęczyn – Przytoń – Dołgie – Zarańsko  –  Drawsko Pomorskie

Przebiega brzegami 8 jezior, poprzez wspaniale ukształtowane przez lodowiec tereny moreny czołowej i moreny dennej, pełne wzniesień i pagórków, dolin i obszarów równinnych. 

 

Warto zobaczyć:

Kokna, kościół w Nętnie, kościół w Łabędziach, ruiny pałacu w Tęczynie, kościół w Zarańsku, jezioro Dołgie

 

       Szlak zielony -"Parki Krajobrazowe" - 27,2 km

Drawsko Pomorskie – Mielenko Drawskie – Woliczno – Ziemsko – Studnica – Ińsko

Szlak łączący Drawski Park Krajobrazowy oraz Iński Park Krajobrazowy. Wiedzie obrzeżami Poligonu Drawskiego, poprzez kompleksy leśne, wzgórza morenowe i doliny rzeczne. 

 

Warto zobaczyć:

Kościół i pałac w Mielenku, kościół w Wolicznie, Drawski Park Krajobrazowy, Iński Park Krajobrazowy,

 

       Szlak żółty -"Dolina Rzeki Drawy", 27,5 km, okrężny

Drawsko Pomorskie – Gudowo – Suliszewo – Dalewo – Zarańsko – Drawsko Pomorskie

Łatwa do przejechania trasa, wiodąca najpierw południowym a następnie północnym skrajem szerokiej doliny rzeki Drawy, dwukrotnie przecinając jej nurt. W większości przebiega drogami asfaltowymi, biegnącymi przez pola i lasy.

 

Warto zobaczyć:

Drawa, kościół w Suliszewie, zespół pałacowo - parkowy w Suliszewie, kościół w Dalewie, pałac w Dalewie, kościół w Zarańsku, Wyspa świętych koni

 

       Szlak czarny - "Rzeka Brzeźnicka Węgorza - Wodospady", 40,2 km, okrężny

Drawsko Pomorskie – Mielenko Drawskie – Woliczno – Ginawa – Wiewiecko – Brzeźniak – Kumki – Krzynno – Małe Jankowo  –  Drawsko Pomorskie

Dość trudny szlak, ukazujący górski charakter rzeki Brzeźnicka Węgorza. Podąża bardzo urozmaiconą trasą przez zachodnią część gminy Drawsko Pomorskie. Poprzez liczne doliny i wypiętrzenia tereny dociera do niesłychanie pięknej i głębokiej rynny, której dnem płynie rzeka Brzeźnicka Węgorza, tworząca liczne małe wodospady.

 

 

       Szlak pomarańczowy - "Ścieżki przyrodnicze" - 49,8 km, okrężny

Drawsko Pomorskie – Jankowo (spichlerz zbożowy) – Ziemsko – Oleszno –  Konotop – Żołędowo – Karwice – Dzikowo – Mielenko Drawskie – Drawsko Pomorskie

Trasa łącząca wszystkie ścieżki przyrodniczo - edukacyjne w gminie Drawsko Pomorskie (Dzikowo - Karwice, Park Żołędowo, Park Ziemsko - Zalewy Studnickie, Park Jankowo)

 

 

       Szlak zielony – "Pętla kaliska" - 45 km, okrężny 

Kalisz Pomorski – Biały Zdrój – Dębsko – j. Mąkowarskie – Suchowo – Borowo – Kalisz
Pomorski 

Biegnie przez obszary leśne, wioski i najciekawsze zakątki gminy. Największą atrakcją szlaku jest elektrownia wodna w Borowie.

 

Warto zobaczyć:  

Kalisz Pomorski (pałac Wedlów, kościół p.w. MB Królowej Polski , plebania, XIX-wieczny cmentarz położony blisko jeziora Bobrowo Wielkie, kamień szlifierski),  kościół w Białym Zdroju, jezioro Mąkowarskie, most i wiadukt obok przystani Mąkowary, jezioro Młyńskie, jezioro Szerokie, Dębsko, kościół i cmentarz w Suchowie, elektrownia w Borowie

 

       Szlak czerwony – "Kaliskie lasy" - 44 km, okrężny

Kalisz Pomorski – Giżyno – Wierzchucin – Stara Studnica – Stara Korytnica – Bralin – Biały Zdrój – Krężno – Kalisz Pomorski

Przebiega przede wszystkim przez obszary leśne, wioski, oraz mija jeziora. To szlak łatwy do przejechania i mało uciążliwy.

 

Do obejrzenia:

kościół w Giżynie, spichlerz w Giżynie, kościół w Białym Zdroju , spichlerz w Starej Studnicy, odkrywka skał gnejsowych, młyn w Starej Korytnicy.

 

       Szlak niebieski – " Drawica i jezioro Mąkowarskie" - 20 km, okrężny 

Kalisz Pomorski – j. Mąkowarskie – Cybowo - Suchowo  –  Jasnopole – Kalisz Pomorski

Szlak wiedzie przez gminne wioski i lasy. Atrakcją szlaku jest elektrownia wodna w Borowie z początku XX wieku, do której można dojechać szlakiem dojazdowym od Suchowa do Borowa, oznaczonym kolorem żółtym.

 

Warto zobaczyć:

Jezioro Mąkowarskie (Cybowskie), kościół w Suchowie, elektrownia wodna w Borowie

Przez gminę Kalisz Pomorski przebiega Greenway "Naszyjnik Północy"  - szlak rowerowy długości 870 km, obejmujący swoim zasięgiem cztery województwa (zachodniopomorskie, kujawsko - pomorskie, wielkopolskie i pomorskie). Jego trasa rozpoczyna się w Debrznie, a kończy w Kamieniu Krajeńskim. Na terenie powiatu drawskiego przebiega przez miejscowości: Czaplinek, Kalisz Pomorski oraz Drawsko Pomorskie.

 

       Szlak zielony – „Dookoła jeziora Kańsko" - 17,7 km, okrężny

Złocieniec –  j. Rakowo Duże – j. Rakowo Małe – j. Kańsko –  Złocieniec

Łatwy szlak pozwalający na penetrację niezwykłych linii brzegowych polodowcowych jezior - Rakowo Duże i Małe, podążający przez rozległy kompleks leśny, nad brzeg skrytego w głębokiej dolinie jeziora Kańsko.

 

 

       Szlak żółty, – "Góra Lisica" - 28 km, okrężny

Złocieniec – Darskowo –  Rzęśnica – Kosobudy –  Linowno – Lubieszewo – Stawno – Złocieniec

Szlak o umiarkowanym stopniu trudności i bardzo urozmaicony. Jadąc tą trasą, okrążymy górę Lisicę (167 m n.p.m.) oraz poznamy okolice jeziora Lubie. Szlak napotyka na swej drodze liczne zabytkowe pałace i dwory ukryte w cieniu parkowego starodrzewia, kościoły o interesującej i zróżnicowanej architekturze ( pałac  i kościół w Darskowie, kościół  w Kosobudach , kościół  oraz dworek w Linownie, cmentarz w Linownie, kościół w Stawnie).

 

 

 

       Szlak czarny  – "Dolina Wąsawy" - 30,7 km, okrężny

Złocieniec – Osiek Drawski – Wierzchowo – j. Górne –  j. Dolne – Wąsosz –   Bobrowo –  Złocieniec

Trasa, z którą poradzi sobie nawet niedoświadczony rowerzysta. Biegnie dookoła długiej i wąskiej rynny polodowcowej, wypełnionej wodami trzech jezior: Wąsosze, Dolnego i Górnego, połączonych rzeką Wąsawą, która w Złocieńcu uchodzi do rzeki Drawy.

 

Warto zobaczyć:

Kościół w Osieku Drawskim, Kościół w Wierzchowie, Pałac w Wąsoszy , Jezioro Wąsosze (Wąsowo) , Wąsawa, Miejsca pamięci w Żabinie, Będlinie, Wierzchowie i Nowych Laskach

 

       Szlak niebieski – "Dookoła Jeziora Siecino" - 39 km, okrężny

Szlak raczej trudny i wymagający, trasa pełna krótkich lecz stromych podjazdów, biegnąca skrajem Drawskiego Parku Krajobrazowego przez Złocieniec –  Gronowo – Ostrowice – Szczytniki –  Szczycienko –  j. Siecino – Słowianki – Chlebowo –  Cieszyno – j. Skąpe –  j. Czarnówek – j. Dłusko – Złocieniec
a po drodze warto zobaczyć jezioro Siecino, kościół w Ostrowicach, pałac w Słowiankach, kościół w Cieszynie, pałac w Cieszynie, rezerwat "Jezioro Czarnówek", rezerwat "Torfowisko nad jeziorem Morzysław Mały.

 

      Szlak zwiniętych torów" - 27 km

Wiedzie dawnym nasypem kolejowym, z którego zdjęto tory, położono asfalt przez Złocieniec – Cieszyno –  Chlebowo – Słowianki –  Gawroniec – Toporzyk – Dobino – Ostrowąs –  Połczyn Zdrój. Specjalnie dla rowerzystów.
Greenway—Naszyjnik Północy, kościół i pałac w Cieszynie, kościoły w Gawrońcu i Toporzyku, rezerwat „Torfowisko Toporzyk”

 

Szlak pomarańczowy - "Środek Powiatu Drawskiego" - 4,5 km Rozpoczyna się i kończy w centrum wsi Stawno, przy świetlicy wiejskiej. Łatwy do przejechania szlak.  Jego trasa przebiega wśród pól i łąk, dookoła jez. Stawno-Łąki.

 

https://cdtracker.co.pl/forum/twierdza-falkenburg-budowo-obok-zlocienca

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bud%C3%B3w 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ordensburg_Kr%C3%B6ssinsee

https://de.wikipedia.org/wiki/NS-Ordensburg_Kr%C3%B6ssinsee 

https://web.archive.org/web/20070929062059/http://www.lernort-vogelsang.de/gestern/PDF-Dateien/Sonthofen_und_Kroessinsee.pdf

https://www.spiegel.de/geschichte/ns-ordensburgen-a-947146.html 

https://www.tumblr.com/dashboard 

https://meskibigos.blogspot.com/ 

http://ziolawglowie.blogspot.com/ 

Jeśli podoba się Wam to o czym piszę, interesuje Was turystyka tzw. kwalifikowana (tak to kiedyś nazywano) czyli taka którą organizujemy sobie sami lub z przyjaciółmi, wymagająca odrobiny organizacji i własnego wysiłku a nie tylko leżenia na plaży to proszę Was kciuk w górę, subskrybcję i linki do znajomych. Z góry dziękuję i serdwcznie pozdrawiam.